Engelsiz Oyun Dünyası: Erişilebilirlik Bir İlerleme Motoru Olarak

Video oyunu endüstrisinde kapsayıcılık giderek daha fazla bir istisna olmaktan çıkıyor ve yaratıcı ile teknik standartların bir parçası haline geliyor. Bu hareketin en dikkat çekici yönlerinden biri, tamamen görme engelli ve az gören oyunculara yönelik oyunların geliştirmesi oldu. Bu sadece bir uygulama değil, sanal ortamla etkileşimine yeniden düşünülmesi anlamına geliyor. 

Erişilebilirlik Göz Önünde Bulundurularak Geliştirilen Oyunlar

Son yıllarda, kapsayıcılığa odaklanan hackathon’lar dünya genelinde ivme kazanıyor. Bu etkinliklerden en büyüğü, her yıl Kanada ve ABD’de düzenlenen Global Accessibility Awareness Game Jam oldu. Bu etkinlik kapsamında, bağımsız stüdyolar, öğrenciler ve ana akım geliştiricilerden oluşan ekipler, görme engelli oyunculara yönelik tam sesli prototip oyunlar geliştiriyorlar. Örneğin geçen yıl, Britanya Üniversitesi’nden öğrenciler, ses dalgaları üzerinden üç boyutlu gezinmeye dayalı Shadow Song, adlı bir oyun sundular.

Almanya’da Ubisoft Blue Byte desteğiyle düzenlenen Accessible Games Berlin hackathon’u, dokunsal geri bildirimle ilgili deneyler için bir platform haline geldi. En dikkat çekici projelerden biri, oyuncunun bir labirentte yön bulmak için sesli ekolokasyon ve sesli komutlar kullandığı Echoes of Silence adlı bir sesli macera-bulmaca oyunuydu.

Japonya’da Koei Tecmo stüdyosu, görme engelli oyuncular için klasik rol yapma oyun (RPG) mekaniklerini uyarlamayı amaçlayan yerel bir iç hackathon düzenledi. Geliştiriciler, dünyayla yalnızca mekansal ses ve ritim arayüzleri aracılığıyla etkileşim kuran kör bir JRPG karakterinin demo versiyonunu sundular. 

Hollanda’daki bağımsız  AudioGame Jam topluluğunda, küçük bağımsız ekipler her ay sesli oyunlar yaratma yarışına giriyor. Kazananlar, geliştirmeye devam edebilmeleri için Dutch Creative İndustries Fund tarafından finanse ediliyor.

Görsel arayüz olmadan yapılan yarışmalar 

Espor artık sadece görsel tepkiyle sınırlı değil. Görme engelli oyuncuların toplulukları, ses ve dokunsal arayüzlerin temel araç haline geldiği kendi turnuvalarını düzenliyor.

Londra’da her yıl, yardım kuruluşu Special Effect tarafından organize edilen Blind Arena turnuvası düzenliyor. Oyuncular, karakterlerini sesli yönlendirmeler ve Xbox Adaptive Controller üzerinden gelen titreşimlerle yönettikleri The Vale: Shadow of the Crown adlı nişancı oyununda yarışıyorlar.

Amerika Birleşik Devletleri’nde, My True Sound geliştiricileri tarafından başlatılan  Audio Wizards League platformu her ay çevrimiçi maçlar düzenliyor. Bu turnuvada, her saldırının kendine özgü bir tını ve ritimle seslendirildiği sesli dövüş oyunu  Audio Wizards oynanıyor. Brezilya, Polonya ve Hindistan’dan oyuncular, uluslararası şampiyon takımın temelini oluşturuyor.

Arjantin’deki yerel Liga Sonora ligi, Buenos Aires’te dokunsal masaüstü ve dijital oyunlar üzerine turnuvalar düzenliyor. Finalistler, sesli yönlendirme ile oynanan yarış prototiplerini ve satranç oyunlarını kullanıyorlar. Bu karşılaşmalar, canlı tiflo yorum (görsel betimleme) eşliğinde canlı yayınlanıyor.

Bu örnekler, görsel arayüz olmadan da esporun gelişen bir alan haline geldiğini kanıtlıyor. Turnuvalar uluslararası boyut kazanıyor ve oyuncuları fiziksel yetilerinden bağımsız olarak bir araya getiriyor.  

Sese ve dokunsal geri bildirime odaklanan teknolojiler, yarışma ve etkileşimin yeni biçimlerini mümkün kılıyor. Toplulukların katılımı ve geliştiricilerin desteği, bu alanın daha da gelişmesi için sağlam bir temel oluşturur. Tüm bunlar, birkaç yıl öncesine kadar hayal bile edilemeyen kadar çeşitli bir espor geleceğine işaret ediyor.  

Game Accessibility Awards

 Game Accessibility Awards, 2021 yılında IGDA Accessibility SIG  ve  AbleGamers işbirliği ile kurulmuş olup, sektörün öncü etkinliklerinden biri haline gelmiştir. 2025  yılında ödül töreni, Los Angeles’te düzenlenen  GDC (Game Developers Conference)  kapsamında gerçekleştirildi. Ödüller, “Görme engelliler için en iyi oyun” ve  “Sesli arayüzde yenilik” gibi sekiz farklı kategoride sahiplerini buldu. .

Ana kategoride ödül, Naughty Dog stüdyosuna The Last of Us Part II – Blind Mode Expansion çalışmasıyla verildi. Güncelleme, menülerin tamamen seslendirilmesini, yönlü ses rehberliğini ve işitsel algıya göre uyarlanmış savaş mekaniklerini içeren 60’tan fazla erişilebilirlik ayarı ile dikkat çekti.

Bağımsız projeler arasında, İngiliz ekip Purple Jam Games tarafından geliştirilen Pitch Black: A Detective’s Demise öne çıktı. 3D sesli yön bulma özelliğine sahip bu noir dedektiflik oyunu,  “En iyi ses ortamı” ödülünü kazandı. Jüri, çevresel seslerin gerçekliğini ve yönlü sesin ipuçlarını bulma mekaniği olarak kullanılmasını özellikle takdir etti.   

 “Yılın topluluğu” ödülü, sanal gerçeklikte erişilebilirliği teşvik eden ve Oculus Quest tabanlı uygulamalarda görme engelli katılımcılarla açık testler düzenleyen Blind VR Collective adlı kuruluşa verildi.

Sektör, kapsayıcılık yönünde kararlı adımlar atıyor. Bu eğilim devam ederse, önümüzdeki yıllarda tamamen erişilebilir MMORPG’ler ve çok oyunculu sesli nişancı oyunların ortaya çıkması beklenebilir. Oyunlar artık, sesin tam anlamıyla bir etkileşim dili olduğu mekanlara dönüşüyor. 

Sonuç: görsel engeller olmadan bir oyun geleceği 

Görme engelliler için geliştirilen oyun dünyası, artık kararlı bir büyüme ve profesyonelleşme dönemine giriyor. Günümüzde sesli arayüzler, yardımcı bir özellik olmaktan çıkarak tam teşekküllü oyun tasarımının temeli haline geliyor. Önümüzdeki yıllarda, ana akım stüdyolar erişilebilirliği bir seçenek olarak değil, doğrudan oyun mekaniğinin bir standarlı olarak entegre etmeye daha istekli olacak. 

Unreal Audio 3D veya Unity Tactile Layer gibi motorların mekansal ses ve konuşma sentezini doğal olarak desteklemeye başlaması, erişilebilir oyunların geliştirilmesini çok daha kolay hale getirecek. 

Görme engelli oyuncular için esport turnuvalarıyla ilgili öngörüler de oldukça umut verici. Inclusive Games Lab adlı analiz grubuna göre, 2030 yılına kadar sesli turnuvalara katılan oyuncu sayısı üç ila dört kat artacak — özellikle Güneydoğu Asya ve Latin Amerika’da. Sivil toplum kuruluşları ve büyük oyun markaları tarafından desteklenen, sabit takvime sahip ligler ortaya çıkacak.  

Dahası, görme engeli ve görebilen oyuncuların sesli formatlarda birlikte yarıştığı hibrit turnuvalar, erişilebilir ve geleneksel turnuvalar arasındaki engelliler giderek ortadan kaldıracak. Audiogames.net, Blind Gamers Hub gibi platformlar ve uyarlanabilir arayüze sahip yeni Discord sunucuları, oyuncuları, geliştiriciler ve testçiler dünya çapında bir araya getirmeye devam edecek. Bu sayede, geliştirme sürecinin erken aşamalarında geri bildirim almak mümkün olacak ve oyunlar, doğrudan görme engelli kullanıcıların ihtiyaçlarından ilham alınarak tasarlanacak. 

Gözle değil, sesle, ritimle, titreşimle ve hayal gücüyle algılanan bir oyun dünyası artık niş bir alan olmaktan çıkıyor. Bu, yeni bir estetik, yeni bir anlatım biçimi ve yeni bir meydan okuma tarzı haline geliyor. Belki de tam da bu tür oyunlar, tüm sektöre etkileşim özgürlüğünün gerçekte ne anlama geldiğini gösterecek.